Muziek vermindert angst en pijn bij kinderen

Muziek kan angst en pijn bij kinderen in het ziekenhuis verminderen. Kinderen die een operatie ondergaan ervaren minder pijn en angst als zij naar muziek luisteren dan kinderen die niet naar muziek luisteren. Onderzoeker Marianne van der Heijden promoveerde onlangs op haar proefschrift Music in Medicine, the value of music interventions for hospitalized children. Van der Heijden verrichtte haar onderzoek in de Muziek als Medicijn-onderzoek. Buma/Stemra en Sena hebben met deze Foundation samenwerkingsafspraken.

Er zijn al jaren aanwijzingen dat muziek invloed heeft op de hersenen, op angst, stress en pijn. Marianne van der Heijden, onderzoekster op de afdeling Interne Geneeskunde van het Erasmus MC, heeft bij verschillende groepen kinderen in ziekenhuizen onderzocht welke effecten het luisteren naar muziek heeft. De groepen die Van der Heijden onderzocht zijn prematuur geboren kinderen opgenomen op de neonatologie intensive care unit, kinderen van 0 tot 18 jaar oud die een operatie ondergaan, jonge kinderen die met brandwonden in het ziekenhuis zijn opgenomen, en kinderen vanaf 3 jaar oud die pijnlijke procedures ondergaan op de spoedeisende hulp.

Het ziekenhuis is een stressvolle plek voor een kind, met name voor kinderen met brandwonden of ander ernstig letsel op de spoedeisende hulp. Kinderen met brandwonden hebben extreem veel pijn en angst tijdens wondverzorging. Van der Heijden: “In een groot klinisch onderzoek hebben we gekeken naar de effecten van live muziektherapie direct na de wondverzorging van kinderen met brandwonden. Oudere kinderen gaven zelf aan minder pijn en angst te ervaren. Live muziektherapie kan een positieve rol spelen in de zorg voor kinderen met brandwonden. Voor heel jonge kinderen kan muziektherapie zich richten op de ouder-kind band.”

In het onderzoek bij kinderen op de spoedeisende hulp werd onderzocht wat effectiever was tijdens een pijnlijke procedure: luisteren naar muziek of kijken naar een tekenfilm. Kinderen die muziek luisterden hadden significant minder pijn tijdens de procedure dan kinderen die naar een tekenfilm keken. Kinderen die een operatie ondergaan ervaren bij zowel live muziektherapie als bij luisteren naar opgenomen muziek significant minder pijn en angst dan kinderen in de controle groep die geen muziek luisterden.

Verder lijkt live muziek de slaapkwaliteit van prematuur geboren baby’s te verbeteren. Van der Heijden: “Maar deze conclusie moet voorzichtig geïnterpreteerd worden omdat er grote verschillen waren tussen de studies.”

Van der Heijden: “De vraag ‘werkt muziek’ vereist een genuanceerd antwoord, maar de algemene conclusie van dit proefschrift is positief. Muziek wordt meestal alleen gewaardeerd voor plezier en vermaak, maar kan ook een meerwaarde hebben voor kinderen met pijn en angst. Muziek verdient een toekomst in het ziekenhuis.”

Muziek is volgens co-promotor professor Hans Jeekel van Erasmus MC een behandelmethode die werkt, concludeert hij na jarenlang onderzoek. "Ik wil muziek inzetten als nieuwe en innovatieve behandeling in de gezondheidszorg." Jeekel richtte een aantal jaar geleden de onderzoeksgroep Muziek als Medicijn op, waarbinnen onderzoek wordt gedaan naar hoe muziek toegepast kan worden in de geneeskunde. Muziek als Medicijn beoogt muziek als innovatieve, ‘evidence based’ behandeling binnen èn buiten de gezondheidszorg een plaats te geven. Muziek als duurzame behandelingsvorm kent geen bijwerkingen. De goede toegankelijkheid van muziek in combinatie met minimale kosten maakt een brede toepassing mogelijk en kan kostenbesparend werken. Door het uitvoeren van systematische literatuuranalyses en kwalitatief hoogstaand klinisch onderzoek draagt de onderzoeksgroep bij aan de wetenschappelijke kennis over de werking en de toepassing van muziek.

De bevindingen zijn tot nu toe positief en sinds kort is er zelfs het bewijs dat nodig is om daadwerkelijk iets neer te zetten in de maatschappij. “We hebben wetenschappelijk aangetoond hoe groot de effecten van muziek zijn in de gezondheidszorg”, aldus Jeekel, “het is geweldig om te zien dat de principes ook van toepassing zijn op kinderen in het ziekenhuis.”

Marianne is medisch antropoloog gespecialiseerd op integrative medicine en zorginnovatie in Europa en Afrika. Zij onderzoekt de effecten van live muziek therapie en opgenomen muziek bij kinderen, die pijnlijke procedures ondergaan in het ziekenhuis. Van 2013 tot 2016 heeft zij vanuit de MAM groep en de afdeling Kindergeneeskunde onder leiding van haar promotor professor Monique van Dijk onderzoek gedaan in het Red Cross War Memorial Children’s Hospital in Kaapstad, Zuid Afrika. Momenteel is zij verbonden aan het Erasmus MC als onderzoeker.